Hormetische prikkels, wat zijn ze? En waarom zijn ze goed voor ons?
“If it does not kill you, it will make you stronger”
Gezondheid betekent flexibel zijn. Het vermogen hebben om je aan te passen aan de sociale, fysieke, cognitieve en emotionele uitdagingen van deze tijd en deze uitdagingen voor jezelf in goede banen te leiden.
Onze voorouders werden vaak zwaar op de proef gesteld en moesten al hun kracht, energie en creativiteit gebruiken om zich te verweren tegen allerlei natuurlijke tegenstanders. De prikkel om te overleven en tegenstand te bieden aan de uitdagingen en gevaren van hun tijd maakte hen tot sterkere, gezondere en slimmere mensen.
Door het comfortabele leven wat we tegenwoordig leiden, wordt ons lichaam niet meer blootgesteld aan oeroude en gezonde stressprikkels. We hebben een omgeving voor onszelf gecreëerd waarin we vrijwel alles naar onze hand hebben gezet. We kunnen zelf bepalen hoe warm of hoe koud we het hebben. Vrijwel ieder gebouw heeft centrale verwarming of airco om de temperatuur constant te houden. Daarnaast is er nog beschermende kleding. Onze innerlijke thermostaat hoeft dus eigenlijk niks meer te doen om ons op de juiste temperatuur te houden.
Eten of drinken is ook altijd voorhanden. Binnen een beperkte straal is wel een supermarkt of restaurant te vinden en ze zijn bijna altijd geopend. Als we niet willen, hoeven we niet eens de deur uit om ons eten te regelen. We kunnen alles vanuit onze luie stoel bestellen en hoeven totaal niet in beweging te komen. Honger of dorst kennen we niet meer. Het is zelfs zo dat we zo veel eten dat ons lichaam vrijwel constant bezig is met onze spijsvertering, waardoor het geen of te weinig tijd heeft voor andere vitale systemen. Buiten het feit dat we onze calorieën halen uit geraffineerde koolhydraten in plaats van de goede koolhydraten zoals groente en fruit. Dit gaat onder andere ten koste van onderhoud en vernieuwing van onze cellen.
De meeste van onze biologische vijanden schakelen we uit met medicijnen. We gebruiken zoveel medicijnen en vooral antibiotica dat een groot deel van de bacteriën die ons ziek maken, er resistent voor zijn geworden. Daarnaast verzwakken deze antibiotica ook nog eens de goedaardige bacteriën (ons microbioom) die ons normaliter gezond houden. Door dit hoge medicijngebruik verzwakt ons immuunsysteem in de gehele linie, waardoor we steeds sneller en vaker ziek worden. Hierdoor gaan we nog meer medicijnen gebruiken unsoweiter…
Daarnaast worden we als mens op andere, vaak onnatuurlijke manieren op de proef gesteld. Er zijn nieuwe stressfactoren gekomen die buiten onze invloedssfeer vallen. Denk bijvoorbeeld aan luchtvervuiling, lichtvervuiling en de microplastics in onze voeding. Het is voor ons een zoektocht op welke manier we aan deze stressfactoren tegenstand kunnen bieden.
Ook stressfactoren binnen onze invloedssfeer zijn voor veel mensen moeilijk te hanteren: leven volgens ons bioritme bijvoorbeeld; we missen vaak ofwel afwisseling en uitdaging in ons leven (bore out) óf hebben te weinig rustmomenten (burnout). Handige technische hulpmiddelen maken ons leven makkelijk en comfortabel. We bewegen te weinig, zitten teveel en hoeven maar weinig inspanning te verrichten om dagelijks ons eten binnen te krijgen. Stel dat er een gevulde koelkast naast ons bed zou staan, zouden we dan nog zin hebben om op te staan?
Het gevolg is dat we steeds zwakker worden: in plaats van homo sapiens verworden we tot homo fragius: we verliezen spierkracht, hebben weinig energie, een verstoorde hormoonhuishouding, een zwak immuunsysteem en we ervaren teveel ongezonde stress.
Wat zijn dan hormetische prikkels?
De Engelse uitdrukking: “If it does not kill you, it will make you stronger” vormt de basis van het principe van Intermittent Living. Door jezelf aan een combinatie van zgn. ‘hormetische’ prikkels bloot te stellen word je sterker en weerbaarder, zowel fysiek als mentaal. Beter ontgiften, anti-ontstekingswegen aanboren, metabool optimaal functioneren en herstel van besluitvorming is het resultaat van een Intermittent Living.
Enkele voorbeelden van hormetische prikkels zijn: koudebaden, sauna, intermittent vasten, intermittent drinken, nuchter duur- en spiertrainen en speciale ademhalingstechnieken.
Het doel is om je lichaam geregeld bloot te stellen aan deze “stressoren”, om er daarna juist sterker van te worden. Doordat we een omgeving gecreëerd hebben met te veel comfort, te weinig fysieke inspanning en te veel onnodige prikkels voor ons brein (wat kan leiden tot chronische stress) zitten veel mensen in een negatieve spiraal. Mede door hormetische prikkels zet je je lichaam aan het werk door het eerst uit balans te halen. Je lichaam gaat dan opzoek naar zijn oerkracht en moet er zelf voor zorgen dat het weer in balans komt.
Hoe doe je dat?
Eigenlijk is het heel simpel. Je moet terug naar de basis en je lichaam ’trainen’ en laten ervaren waar het voor gemaakt is.
- We hebben een innerlijke thermostaat die onze temperatuur heel goed in de gaten houdt. Maar als onze omgevingstemperatuur altijd min of meer constant is, hoeft onze innerlijke thermostaat niks meer te doen. Zet hem aan het werk door kunstmatig grote temperatuurverschillen te creëren. Dit kun je doen door bijvoorbeeld naar de sauna te gaan. OF precies tegenovergesteld, iedere dag een paar minuten koud te douchen. Inmiddels weten we allemaal dat koud douchen goed is voor ons immuunsysteem.
- Door regelmatig te intermittent vasten leer je je lichaam om om te gaan met honger en energie te halen uit opgeslagen reserves. Er is dan ook meer tijd over voor andere belangrijke processen.
- Doe dit ook met intermittent drinken. Tegenwoordig lopen velen van ons constant met een flesje water, waaruit we telkens kleine slokjes nemen. Daardoor is je lichaam de hele dag door bezig om je vochtbalans op peil te houden. Drink daarom grotere hoeveelheden water in één keer. Hierdoor zorg je onder andere voor minder belasting van je nieren. Je moet natuurlijk altijd drinken als je dorst hebt, maar probeer, door training, de drinkmomenten tot maximaal 5 per dag terug te brengen.
- Door ademhalingsoefeningen zorg je onder andere voor een efficiëntere energie productie en een sterker immuunsysteem.
- Ga eens nuchter bewegen, en daarna pas eten. Onze voorouders hadden geen winkels om de hoek en overvolle koelkasten. Vaak moesten ze eerst op jacht of zoeken naar eetbare planten, noten en zaden. Hierdoor worden spieren getraind, botten versterkt en reserves aangesproken.
- Doordat we overal om ons heen computers hebben waar we te alle tijde informatie kunnen opzoeken, hoeven onze hersenen niet meer zo hard te werken om alles te onthouden. Ze slapen een beetje in. Train ze en blijf je hersenen continue uitdagen door bijvoorbeeld te studeren, niet altijd een boodschappenbriefje mee te nemen, een boek te blezen of gewoon, ouderwets, telefoonnummers uit je hoofd te leren.
Al dit soort prikkels houden ons lichaam alert. Deze hormetische prikkels zorgen ervoor dat ons lijf precies doet waar het voor gemaakt is, overleven. Door dit regelmatig te doen, train je je lichaam om sterker te worden zodat het beter met een volgend stressmoment om kan gaan.
Kom uit je comfort zone en verleg je grenzen. Dit is niet alleen heel goed voor je lichaam maar zeker ook voor je geest.